Nieuwe opera van Benjamin zit tjokvol naargeestige schoonheid
OPERA
De Nationale Opera
Lessons in Love and Violence
★★★★☆
Welke lessen over liefde en geweld vallen er te leren na het zien van George Benjamins nieuwe opera? In de eerste zinnen van 'Lessons in Love and Violence' staan al wat aanwijzingen. Het is de liefde als zodanig die giftig is, iets met het menselijk lichaam dat niet in orde is. Bovendien kost liefde alleen maar geld, zingt Mortimer, raadgever van de koning. Die houdt er naast zijn vrouw Isabel immers een lover op na. Wat kost dat niet? En dat alles onder de 'lerende' ogen van de kinderen van het koningspaar.
Die zingende zoon en stomme dochter leren bijvoorbeeld dat arme mensen met z'n drieën in bed slapen om warm te blijven, maar dat rijke mensen dat doen om heel andere redenen. 'Gelogen', raast koningin Isabel over dat laatste, maar ze kan daar nog zo op hameren, de kinderen staan met hun neus bovenop de seksuele uitspattingen. Nee, een schattig doorsnee gezinnetje is deze op Christopher Marlowe's 'Edward II' (1594) gebaseerde familie niet. En vanuit die voorwaardelijke, kille en sadistische liefdes golft het geweld bijna als vanzelf voort en krijgt het vat op de koters. Is de grootste les misschien dat een slechte inborst niet aangeboren is, maar aangeleerd?
Het zijn de kinderen, van getuigen uitgroeiend tot daders, die pas echt onder je huid kruipen
Deze derde succesvolle opera van componist George Benjamin en librettist Martin Crimp is van een naargeestige schoonheid. Werkelijk schitterende muziek schraagt het fantastische libretto - glinsterende noten die de woorden vleugels geven, scherpe en rake woorden die op hun beurt de noten inspireren. Het is alsof muziek en tekst in volmaakt samenspel elkaar met sinister genoegen de bal toespelen.
Na de première vorige maand in Londen is de opera met dezelfde cast te gast in het Holland Festival. Na afloop van de première daar benadrukte Benjamin dat Pierre Audi, nog net artistiek directeur van De Nationale Opera, de enige is geweest die zich als co-producent vanaf het begin aan alle drie Benjamin/Crimp-opera's had gecommitteerd. Waarvan akte. De voorlaatste opera van het duo, 'Written on Skin', is al meer dan honderd keer uitgevoerd (morgenavond opnieuw in het Holland Festival) en deze nieuwe zal na Londen en Amsterdam ook in Hamburg, Lyon, Chicago, Barcelona en Madrid te zien zijn. Benjamin en Crimp hebben duidelijk iets aangeboord.
Glimmende zelfverzekerdheid
Het Radio Filharmonisch Orkest speelde de partituur, onder leiding van de componist zelf, met glimmende zelfverzekerdheid. Benjamin kruidde zijn partituur met een cymbalon en met een schier oneindige variatie aan houten slaginstrumenten. In de beide, prachtige handleesscènes hebben die een ritmische hoofdrol. Crimp laat Isabel trouwens een fenomenale tekst zingen over een parel en de 'trage schittering van muziek'. De parel lost op in zuur, zoals de muziek weg is als hij geklonken heeft. In deze opera is dat extreem abrupt, na de schokkende woorden van de gekroonde zoon.
Katie Mitchell regisseert met lugubere precisie en de akelige vormgeving van Vicki Mortimer is benauwend. De zangers kregen maatwerk van Benjamin; hij schreef de muziek met hun stemmen in gedachten. Stéphane Degout (koning), Barbara Hannigan (Isabel), Gyula Orendt (Gaveston) en Peter Hoare (Mortimer) doen die muziek geweldig eer aan. Maar het zijn de kinderen, van getuigen uitgroeiend tot daders, die pas echt onder je huid kruipen. Brrr!